Xà gồ là một dầm hoặc thanh ngang được dùng để hỗ trợ kết cấu trong tòa nhà nhất là mái nhà của các công trình. Xà gồ được hỗ trợ bởi những khung hoặc bức tường của tòa nhà.

Xà gồ là thành phần trong kết cấu đỡ mái, khi được làm bằng gỗ thì nó thường được phủ một lớp sơn chống mọt để đảm bảo an toàn cho công trình.

Xà gồ còn được phân loại dựa trên vật liệu và hình dạng của chúng, những loại xà gồ khác nhau được sử dụng cho những mục đích khác nhau và chúng rất quan trọng vì nếu không có nó chúng ta sẽ không thể lợp ngói hay bất kỳ vật liệu gì khác lên mái.

Ở môi trường đô thị, khi mọi người làm nhà bê tông mái bằng thì rất ít khi sử dụng xà gồ. Nhưng nếu bạn sử dụng mái tôn hay mái ngói, bạn bắt buộc phải có xà gồ.

Những loại xà gồ khác nhau được sử dụng cho những mục đích khác nhau

Trong kết cấu nhà cổ truyền ngày xưa ông bà ta luôn dùng những vật liệu gỗ tre để làm xà gồ. Thậm chí kết cấu gỗ truyền thống còn được phát triển rất hay.

Khi nền công nghiệp chưa phát triển thì xà gồ gỗ luôn là lựa chọn số một khi xây dựng nhưng không còn phổ biến bởi chúng có những nhược điểm như mối mọt, độ bền không cao, phải bảo trì bảo dưỡng và dễ bắt cháy,...

Xà gồ thép là biện pháp thay thế cho xà gồ gỗ vì chúng có trọng lượng nhẹ, kích thước tiêu chuẩn, chính xác và thẳng, có khả năng chịu lực tốt. Có thể giãn nở và co lại khi nhiệt độ thay đổi hay thời tiết khắc nghiệt.

Khi sản phẩm thép dùng làm xà gồ cho các công trình thì chúng ta có thể dùng sơn chống ăn mòn. Khi kết hợp cùng mạ kẽm nhúng nóng thì khả năng chống ăn mòn của chúng có thể tăng gấp 2 lần tổng khả năng mỗi loại.

Xà gồ thép là biện pháp thay thế cho xà gồ gỗ

Xà gồ thép C là những thanh thép chữ C nằm ngang được dùng để chịu tải từ sàn mái hoặc vỏ bọc. Loại thép này thường có trọng lượng nhẹ và hoàn hảo để thi công nhịp đơn giản. Sản phẩm thường dùng cho những nhà xưởng có bước cột < 6m.

Quy cách thường gặp:

• C200x50x20x1.8: Xà gồ C có chiều cao 200mm, chiều rộng cánh 50mm, râu dài 20mm và chiều dày 1.8mm
• C150x50x20x1.5: Xà gồ C có chiều cao 150mm, chiều rộng cánh 50mm, râu dài 20mm và chiều dày 1.5mm

Hình dạng xà gồ Z cho phép xà gồ chồng lên nhau tại những khớp nối. Điều này làm cho kết cấu thép xà gồ Z có khả năng chịu lực tốt hơn xà gồ C. Chúng thường được dụng để lắp đặt cho những dự án lớn.

Quy cách thường gặp:

• Z200x72x78x2.0: Xà gồ Z có chiều cao 200mm, hai cánh rộng lần lượt là 72mm và 78mm, chiều dày 2.0mm
• Z200x62x68x1.8: Xà gồ Z có chiều cao 200mm, hai cánh rộng lần lượt là 62mm và 68mm, chiều dày 1.8mm

So sánh xà gồ gỗ và xà gồ thép

Trên thị trường xà gồ thép hộp cũng là loại phổ biến hiện nay. Những công trình có sàn và mái che thường được sử dụng loại này vì là thanh rỗng nên các đầu mũ được hàn vào 2 đầu xà gồ để giữ hơi ẩm bên trong và chống ăn mòn kim loại.

Hình dạng hình chữ nhật mang lại cho mái nhà chất lượng thẩm mỹ tương tự như mái nhà được hỗ trợ bởi các xà gồ gỗ.

Xà gồ thường chia thành 2 phần là xà gồ mái và xà gồ thưng.

Trong cấu tạo nhà thép tiền chế thì để xà gồ cứng và ổn định người ta hay giằng những cây xà gồ với nhau bới những thanh thép tròn hoặc thép V.

Với bước cột nhà xưởng thì có thể từ 9 -12m, chúng còn được chống bởi những thanh chống thép V để tăng khả năng chịu lực.

Ngoài trường hợp chịu tải trọng mái tôn và hoạt tải người đi lại trên mái, trong một số trường hợp còn phải tính toán để chịu tải trọng treo của trần giả hay hệ thống kỹ thuật điện, ống gió.

Xà gồ mái có tác dụng đỡ mái tôn phía trên do đó cần đảm bảo khoảng cách bởi 2 điều kiện:

• Mái tôn là ổn định và cứng cáp trong cả trường hợp có người đi lại trên mái
• Hệ thống phải đảm bảo khả năng chịu lực và độ võng cho phép theo tiêu chuẩn

Tùy vào tải trọng cũng như quy cách mái tôn, kỹ sư sẽ tính toán và chọn khoảng cách xà gồ sao cho tiết kiệm chi phí mà vẫn đảm bảo. Thông thường khoảng cách xà gồ sẽ từ 1.0-1.4m

Bài viết trên chia sẻ về xà gồ là một phần quan trọng trong kết cấu mái dốc. Việc ứng dụng xà gồ thế nào cho đảm bảo an toàn và thẩm mỹ phụ thuộc vào thiết kế mái của bạn. Hy vọng bài viết mang đến cái nhìn tổng quát về xà gồ và những ứng dụng của chúng.